Toen ik begin 2000 in het onderzoek van een psycholoog las over de gedurfde conclusie dat veel bejaarden niet stierven aan een ziekte maar aan het feit dat ze te weinig meer werden aangeraakt, was ik diep geraakt. Vanaf dat moment ging ik anders op bezoek bij mijn alleenstaande vader. Ik ging nu dicht naast hem zitten en streelde zijn handen, of arm of rug tijdens onze gesprekken.

In essentie komt de theorie neer op het volgende: (alleenstaande) ouderen worden meestal alleen nog functioneel aangeraakt. Tevens krijgen ze sterk verminderde liefdevolle en respectvolle (dus niet-functionele) aanrakingen. Partners en vrienden zijn dood en slaan je dus niet meer op je schouder etc. etc. Niet-functionele aanrakingen maken in het lichaam oxytocine (geluks- en hechtingshormoon) aan en verlagen de afgifte van het schadelijke stresshormoon cortisol. En dat al vanaf twintig seconden aanraking! Ze maken een mens weerbaarder tegen infecties en ziektes. Dus nauwelijks aanrakingen ontvangen, verlaagt het immuunsysteem en ziekten slaan makkelijker toe. Bij overlijden concludeert de dokter de ziekte als doodsoorzaak. Maar eigenlijk ligt die in het gebrek aan niet-functionele aanrakingen.

In de psychologie kennen we het experiment uit 1966 met de Harlow-aapjes. Jonge resusaapjes konden kiezen uit twee moeders. De ene was van koud ijzer en gaas gemaakt met een tepel die melk gaf. De andere was van zacht badstof gemaakt maar er ontbrak een voeding gevende tepel. Toch brachten de aapjes de meeste tijd door op de zachte moeder. Ook gebruikten zij haar om nieuwe situaties te verkennen. Bij angstige situaties zaten ze bij haar. Uiteindelijk stierven de meeste aapjes. Blijkbaar was moederlijke aanraking en warmte (= contactsteun) belangrijker dan eten.

Doordat onze (westerse) samenleving een hogere waardering heeft voor visuele prikkels, worden tactiele prikkels ondergewaardeerd.  Langzaam verandert dit in psychologische onderzoeken. Zo ontdekken we meer en meer dat verschillende stimuli constant in rangorde van belangrijkheid wisselen. De zakkenroller accentueert bij zijn slachtoffer het visuele gevoel om het tactiele beroven zo veel mogelijk als stimuli te verdoven. En als wij iemand hevig kussen, zoals bijvoorbeeld Carrie en Charles in de film ‘Four weddings and a funeral’, dan vergeten we dat het regent. “Is it still raining? I hadn’t noticed”. Ook kopen we dingen sneller als we ze niet alleen zien maar ook kunnen aanraken. Het cv van een sollicitant wordt hoger ingeschat wanneer die wordt aangeboden op een zwaar clipbord dan als het zelfde cv op een zeer licht clipbord wordt overhandigd.

De behoefte om elkaar aan te raken verschilt per persoon. Hoe ben je groot geworden? Ben je bekend met aanraken of was er een kilte in je opvoeding wat dat betreft. Zo geef je onbewust door wat je in je jongste jaren hebt meegekregen. Soms is het genetisch bepaald. Soms hebben mensen een diagnose in het autisme spectrum (ASS) en vinden ze onverwachte aanrakingen onprettig. Tevens speelt de cultuur waarin je opgroeit sterk mee. Zo hebben Engelsen veel minder en Brazilianen veel meer behoefte aan aanraking in relatie tot ons Nederlanders. Ook in welke tijd je bent groot geworden, speelt mee. Vroeger dachten veel ouders dat wanneer ze kinderen (vooral als ze huilden) aanhaalden, dat ze dan sneller verwend zouden zijn. “Rustig laten brullen in de wieg….worden ze groot van”. Nu is dat idee achterhaald. Wat te denken van de toekomst die meer en meer digitaal zal zijn. En dat terwijl we weten dat appen meer stress verhogend is dan telefoneren. En videobellen is weer meer stress verlagend dan de vorige twee.

Om af te sluiten met een dringend advies: wees lichamelijker en ontdek waar je eventuele weerstand ervaart. Die weerstand kan je respecteren of oprekken. Ken u zelve! Of Leer door aanraking meer over jezelf.