Spijkenisse: agrarische historie en eeuwen van winterslaap. Tot 2012 dan. Winy Maas (Markthal Rotterdam) van architectenbureau MVRDV bouwt de nieuwe bibliotheek ‘de Boekenberg’ als een oude boerderij van rode baksteen met een immens glazen dak. Binnenin bekant tot aan het dak reiken de stapels boeken, vandaar de naam. De liftkoker lijkt op een schoorsteen die door het dak reikt (wel even op de bovenste verdieping uitstappen, dan zie je het). Boven in het dak de immer altijd openstaande klapraampjes zoals bij een echte boerderij.

Het doel van dit gebouw zit hem in een gedragsbeïnvloeding (social engineering) van de bezoekers, ze dienen meer te gaan lezen, met meer kennis tot gevolg en die moet dan weer gedeeld worden. Winy had als kind een zeer boek-arme jeugd en dat was de drijfveer om dit gebouw te realiseren. Kinderen en volwassenen, kom en klim op deze berg van papier.

Maar dan komt de rare paradox van dit gebouw. Bekijk het van een afstand en de boerderij wordt een piramide. Het lijkt de tombe te zijn geworden voor het uitsterven van het boek en de vaardigheid en het plezier van het lezen zelf.

Die observatie ligt zwaar op de maag. Dat wordt versterkt door het ouderwetse karakter van het bouwmateriaal: de rode baksteen. De berg is een celebratie, een ode aan de baksteen maar sommigen noemen het ook een delirium van de baksteen. Overal zie je ze oneindig gestapeld en dan breek je spontaan in lachen uit: vloeren, muren, trappen en plafonds zijn van baksteen, deuren zijn ervan en loodzwaar gaat de bakstenen lift omhoog en (harder) naar omlaag. Toen de liftdeuren zich openden en het baksteen me toelachte, moest ik naar buiten om bij te komen. Dit is geweldige architecturale humor.