Daar zitten ze aan het Hogewegplantsoen (1^ste Hogeweg te Zeist), de hond en zijn baas. Het is eigenlijk niet echt duidelijk wie wie is, omdat ze identiek zijn in hun verschijningsvorm. Is er eigenlijk wel een verschil tussen mens en dier? Ze contempleren misschien wel over zichzelf, of er wezenlijk een verschil is. In de wetenschap is er al langer een nieuwe gedachte ontstaan: vroeger dachten we dat de mens de hond heeft gedomesticeerd maar nu denken we weleens dat dat omgekeerd heeft kunnen zijn. Doordat de oermens zag hoe een groep wolven (voorloper van de hond) communiceerden met elkaar en met veel strategisch inzicht om het mensenkamp doolden opzoek naar etensresten, dat dat misschien wel het voorbeeld is geweest voor die oermensen om te worden wie ze zijn, ‘Homo Erectus’. En die baas van de hond? Hij zit als een hond, niks homo erectus en de hond, zit als een mens. Een duisterbeeld. Minder makkelijk als je zou denken.

Let even op de kastanjeboom achter het beeld. Kom ’s avonds en zie de sprookjesachtige verlichting van de kastanjeboom. Blijkbaar is deze boom opgenomen door kunstenaar Ram Katzir in  het kunstwerk. De organische vormen van mens en hond gaan naadloos over in de boom en de ronding van de huizen aan het plantsoen. Is er wel een verschil tussen cultuur en natuur? Ze zeggen dat de hond de overgang tussen de mens (het zittende baasje) en de natuur (de verlichte kastanjeboom) zou zijn. Hebben we niet allang het idee verloren dat er een groot verschil is tussen de hooggeplaatste mens en het lagere dier? [1]

Hoe heet het beeld eigenlijk? “Eden”. Daar wordt het niet duidelijker van, die verdomde rot kunst. Ze blijft ons aan het denken zetten. Eden, dat is het Bijbelse paradijs, de plek op aarde waar Adam en Eva vredig, tevreden en onschuldig woonden tot het moment dat ze aten van de boom der kennis. En wat zitten die bronzen mens en hond daar te doen? Ze mijmeren en denken na! Ze hebben gegeten van de boom der kennis. Die kastanjeboom? Dat is niet pluis, omhakken zeg ik je! En zien ze er gelukkig uit? Eigenlijk niet, ze kijken leeg en emotieloos voor zich uit, geen arm of poot om elkaars schouders. Ze zijn verstoten uit het paradijs en overdenken ieder hun eigen verantwoordelijkheid. Vermeerdert men kennis, dan vermeerdert men smart. En laat het woord “eden” nu ook “onafgebroken rondlopen” betekenen. Deze twee zijn de Sysifussen, de Sartres, de Camus’, de Kierkegaards van deze tijd. Zij zijn de weergave van alle bewoners van Zeist: het leven is een gedoe, een gezapig zinloos wederkomen van een volgende dag en morgen weer brood halen waar we het elke dag opnieuw kopen. Goedemorgen bakker, goedemorgen mijnheer Hond en hond Mijnheer.

Alleen kinderen begrijpen niets van dit beeld, zij leven echt in de Hebreeuwse betekenis van het woord ‘Eden’, ‘plaats van plezier’, en proberen het gladde beeld te beklimmen. Er langslopen zonder het beeld te bespringen is voor hen onmogelijk. Zo glad is het brons dat ze als mini Sysifusjes weer naar beneden glijden. Nooit bereiken zij het viermeter hoge hoofd.

Noot 1= zie mijn eerdere artikelen over ecologie, mens en dier: https://www.rikroelfzema.nl/wp-content/uploads/2019/11/024a-2018-04-frans-de-waal.pdf + https://www.rikroelfzema.nl/wp-content/uploads/2019/11/024b-2018-04-ton-lemaire.pdf